Canxi rất cần thiết cho hệ xương và sức khỏe của con người, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đối với trẻ em, canxi là đóng vai trò số 1 cho sự phát triển về chiều cao và cân nặng. Bổ sung canxi vào các món ăn dặm là điều các mẹ phải làm cho bé, tuy nhiên bổ sung canxi cũng phải hợp lý và đúng cách, bảo đảm không thừa không thiếu.

Sau đây mời các bậc cha mẹ tham khảo tư vấn của các các chuyên gia dinh dưỡng và gợi ý các thực phẩm giàu canxi tốt cho trẻ cùng cách chế biến.

Hầu như ngày nào chị Mai (Hà Nội) cũng mua xương ống hoặc xương sườn về để ninh lấy nước nấu cháo cho con trai 12 tháng tuổi. Theo chị, nước xương rất ngọt, nhiều canxi mà người lớn lại còn tận dụng bã thịt nên rất tiết kiệm. Thế nhưng, triền miên mấy tháng liền mà con trai chị vẫn còi cọc, chậm lớn, ra mồ hôi nhiều, tóc rụng vành khăn… Nghi con mắc bệnh gì đó, chị đưa đi khám dinh dưỡng mới biết chế độ ăn thiếu khoa học đã khiến bé thiếu chất, ảnh hưởng đến sự phát triển.

Nước hầm xương không bổ xương

Theo bác sĩ Thanh – Viện Dinh dưỡng Quốc gia – dùng nước hầm xương không bổ xương như nhiều người vẫn nghĩ. Với trẻ nhỏ, nếu ăn bột, cháo với nước hầm xương sẽ khiến các bé thiếu nhiều thành phần dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vi chất dinh dưỡng.

Thực chất, nước hầm xương, hầm thịt chỉ có cảm giác thơm ngon nhưng lại không có nhiều chất bổ dưỡng như đạm, canxi. Trong nước hầm xương chứa nhiều chất béo động vật. Khi bé ăn sẽ bám lại ở thành ruột và dạ dày, gây đầy bụng, nhanh no, chán ăn, khó hấp thu các chất dinh dưỡng khác, thậm chí ăn nhiều còn dẫn đến rối loạn tiêu hóa.

“Ngay cả thành phần canxi có trong xương ống cũng chủ yếu là canxi vô cơ mà cơ thể bé không hấp thụ được. Nếu các bậc cha mẹ chỉ ninh xương để lấy nước khuấy bột thôi thì chắc chắn không đủ dinh dưỡng vì các chất bổ, canxi, chất xơ… lại ở trong phần thịt”- bác sĩ Thanh giải thích.

Thừa canxi dễ gây sỏi thận

Ngoài việc bổ sung canxi bằng các loại nước xương thì nhiều loại thuốc, thực phẩm chức năng có thành phần canxin cũng được các bậc cha mẹ sử dụng cho con. Tuy nhiên, theo bác sĩ Thanh, không phải cứ uống canxi, đưa canxi vào cơ thể thật nhiều là tốt.

Một số bác sĩ dinh dưỡng cho hay nhiều bậc cha mẹ lo con cái sau này có chiều cao “khiêm tốn” giống mình nên ra sức cho trẻ uống sữa hàm lượng canxi cao ngay từ còn nhỏ và bổ sung các loại cốm canxi khi lớn hơn nhưng cách làm này cũng sai. Do bổ sung canxi quá đà, có những cháu bé mới 3-4 tuổi đã bị sỏi thận.

“Muốn hấp thu canxi thì phải có vitamin D. Vi chất này giống như người điều hành ở trung ương, có cho canxi vào xương hay không thì mới được phép vào. Để có đủ vitamin D, cơ thể phải lấy từ 3 nguồn thức ăn hằng ngày, ánh nắng mặt trời và vitamin D uống trực tiếp, trong đó phần lớn vitamin D được tổng hợp từ thức ăn” – bác sĩ Thanh phân tích.

Bác sĩ Lê Thị Hải – Viện Dinh dưỡng quốc gia – cho hay khi thiếu vitamin D và canxi, trẻ sẽ bị còi xương nhưng thừa canxin cũng rất nguy hiểm. Việc thừa canxi từ nguồn thực phẩm sẽ được thải ra ngoài qua đường tiểu nhưng nếu do thuốc sẽ gây sỏi thận, tăng canxi máu, mệt mỏi, chán ăn, thậm chí khiến trẻ lùn, ngừng phát triển chiều cao.

“Khi các bậc cha mẹ có ý định bổ sung canxi cho con thì cần theo sự hướng dẫn của bác sĩ. Không nên tự mua cốm canxi hoặc các thuốc bổ hàm lượng canxi cao cho trẻ dùng với quan niệm “dùng càng nhiều càng tốt”. Ngay cả khi được bác sĩ chỉ định dùng thuốc canxi, các bậc cha mẹ cũng nên cho trẻ uống tốt nhất vào buổi sáng, sau khi ăn 1 giờ” – bác sĩ Hải tư vấn.

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, canxi có nhiều trong tôm, cá tươi, thịt, trứng… Ngoài ra, các loại rau lá có màu xanh sậm, hải sản (cua, sò) đậu… cũng là nguồn cung cấp canxi tự nhiên cho cơ thể. Đây là canxi hữu cơ, cơ thể trẻ rất dễ hấp thu.

Những thực phẩm giàu canxi cho bé

Dưới đây là những thực phẩm tốt cho trẻ và cách đưa canxi vào chế độ ăn hằng ngày của bé.

Các sản phẩm từ sữa: sữa, pho mát và sữa chua

Sữa rất giàu canxi. Một cốc sữa bò có khoảng 300mg canxi, bằng một cốc sữa chua, 1/9 cốc pho mát nguyên chất và 1/4 cốc pho mát chế biến. Với trẻ 2 tuổi trở lên, bạn có thể cho con dùng các sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo. Tốt nhất là uống sữa nguyên chất nhưng hãy để con lựa chọn loại sữa có hương vị trẻ thích vì thà uống sữa đó còn hơn không uống chút sữa nào.

Sữa đậu nành tăng cường canxi

Nếu bé không thể hay không thích uống sữa bò thì còn nhiều loại thực phẩm khác chứa canxi, bao gồm sữa, pho mát và sữa chua làm từ đậu nành. Thực chất, sữa đậu nành không được bổ sung thêm canxi chỉ chứa khoảng 10 mg trong mỗi cốc và canxi này cơ thể khó hấp thụ. Nhưng sữa đậu nành và các sản phẩm từ sữa đậu nành được tăng cường canxi có nhiều chất này tương đương với sữa bò, có khi còn nhiều hơn.

Bạn có thể cho con sử dụng các sản phẩm từ sữa đậu nành như với các sản phẩm từ sữa bò: Trộn với ngũ cốc, uống sau khi ăn trưa hay dùng như một bữa phụ.

Nước cam

Nước cam khá giàu canxi, nhưng hàm lượng chất này khác nhau giữa các sản phẩm đóng chai, cần đọc kỹ thành phần dinh dưỡng trên bao bì. Với cam tươi, mỗi quả chứa khoảng 50 mg canxi.

Một số loại đậu phụ

Để nhận được nhiều canxi nhất từ đậu phụ, bạn cần biết kỹ năng đọc nhãn sản phẩm. Lý do là, lượng canxi trong đậu phụ tùy thuộc vào cách người ta chế biến. Đậu phụ làm với men canxi sulfate chứa nhiều canxi hơn đậu phụ làm với magie clorua hay muối nigari.

Đậu phụ rất tốt cho trẻ, để các con thích ăn món ăn có thể cho bé chấm với nước sốt, rán… hay để bé ăn bốc đậu luộc.

Xương cá hồi rất giàu canxi cho trẻ

Cá hồi đóng hộp được làm mềm xương, giúp món này dễ tiêu hóa và cung cấp canxi cho cơ thể. Một phần ăn (khoảng 85g) cá hồi hồng cả xương, cung cấp khoảng 180mg canxi, bằng 2/3 lượng canxi trong một cốc sữa.

Cái khó là làm sao cho trẻ ăn được xương cá hồi. Bạn thử cách này xem: Đầu tiên là nghiền nhuyễn cá hồi, cả xương. Sau đó dùng cá hồi làm chả hay thêm vào món thịt hầm, thay cho cá ngừ.

Khoai lang

Một củ khoai lang cung cấp khoảng 55 mg canxi và một bát khoai lang chín có khoảng 76 mg chất này. Khoai lang cũng chứa nhiều chất dinh dưỡng tốt khác. Bạn có thể làm cho món này tăng cường canxi hơn giúp con thích ăn khoai lang bằng cách cho bé ăn khoai cùng pho mát hay sữa chua. Khoai lang nướng ăn kèm sữa chua ít béo hay pho mát nghiền hoặc thái khoai lang hình que và rán với dầu oliu, nướng trong lò vi sóng và rắc pho mát nghiền, hay luộc khoai rồi nghiền nhuyễn rồi trộn cùng bơ và pho mát… đều dễ ăn.

Canxi trong các hạt họ nhà đậu

Một chén đậu trắng nhỏ luộc hay rán cung cấp khoảng 130 mg canxi, gần bằng nửa cốc sữa. Một chén hạt đậu trắng đóng hộp có khoảng 190 mg canxi. Một chén đậu xanh đóng hộp chứa khoảng 80 mg canxi. Nghiền hay sử dụng máy xay để pha trộn nhiều loại đậu, dùng để nấu sốt hay chế biến rồi phết lên bánh, sẽ giúp bé thích ăn hơn.

Bông cải xanh nhúng sữa chua

Bông cải xanh (hay còn gọi là súp lơ xanh) chứa một lượng canxi đáng kể nhưng bạn thường khó có thể thuyết phục trẻ ăn hết hơn hai bát cải xanh đã nấu chín hay 5 cây cải này để có được lượng canxi bằng một cốc sữa. Mặt khác, sữa chua chứa lượng canxi tương đương với sữa. Bạn có thể tăng gấp đôi lượng canxi cho con bằng cách cho trẻ ăn cải xanh nhúng vào sữa chua trộn, có thể kết hợp cùng các loại thảo mộc (như hẹ, rau mùi), gia vị (cà ri, ớt bột ít cay) hay trái cây và rau (dưa chuột, táo).

Đậu hà lan giàu canxi cho trẻ

Đậu Hà Lan chứa khoảng 45 mg canxi mỗi chén. Nhưng chúng có thể giúp cải thiện sức khỏe của xương khớp bằng một cách khác: Đậu Hà Lan chứa vitamin K và một số nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin K có thể tăng mật độ và sự dẻo dai cho xương. Hơn nữa, đậu Hà Lan chứa nhiều chất dinh dưỡng ngoài canxi. Chúng là nguồn cung cấp vitamin C, A và protein tuyệt vời, và giống như bông cải xanh, chúng có thể kết hợp với các sản phẩm từ sữa để tăng cường lượng canxi. Thử làm “kem đậu Hà Lan” với sữa ít béo hay trộn đậu Hà Lan cùng mì ống và nước sốt phó mát.

Ngũ cốc tăng cường canxi

Một số loại ngũ cốc ăn sáng chế biến sẵn được tăng cường canxi với lượng khoảng 1.000 mg cho mỗi suất ăn (khoảng 1,3 chén). Thêm một cốc sữa nữa là trẻ tuổi teen đã đủ nhu cầu canxi trong cả ngày. Những thực phẩm tăng cường canxi như ngũ cốc kiểu này là cách tiện dụng để có được cả vitamin và khoáng chất trong chế độ ăn của trẻ. Để thêm canxi, bạn nên pha ngũ cốc với sữa bò hay sữa đậu nành tăng cường canxi thay vì chỉ bằng nước lọc.

Những cách đưa canxi vào chế độ dinh dưỡng của trẻ

– Bữa sáng: Cho trẻ ăn loại ngũ cốc điểm tâm giòn luôn có sữa tươi kèm theo. Nếu trẻ không “chịu” món sữa này, có thể thay thế bằng bún riêu cua mềm dễ nuốt có tàu hũ hoặc bánh đúc đậu phụ chiên chấm tương vốn rất giàu canxi.

– Đăng ký cho con vào danh sách uống sữa ở trường lớp.

– Trời nóng, khuyến khích trẻ ăn kem hay uống loại đồ uống từ sữa ướp lạnh, có thêm cacao hay trái cây như dâu, cam mà trẻ thích hơn sữa đơn thuần rất nhiều.

– Trời mưa lạnh, cho trẻ uống sữa cacao nóng với vài chiếc bánh quy giòn lạt hay mặn có tăng cường canxi.

– Tận dụng máy xay sinh tố sáng chế ra những đồ uống hấp dẫn có sữa, kem (làm từ sữa) hay sữa chua đông thành kem với hương vị vani, chuối, dứa, sầu riêng, mãng cầu, ca cao…

– Cho trẻ ăn bánh có nhân trộn thêm sữa.

– Thêm sữa bột gầy vào xốt những món ăn mặn như ra-gu, ca-ri thịt, đậu, khoai…

– Cho trẻ ăn pho mai và sữa chua vào những bữa phụ.

– Giải khát: Cho uống nước cam, quýt.

– Cho trẻ ăn nhiều rau xanh như rau muống, bó xôi, bông cải xanh giàu canxi hoặc các rau khác.

Quan trọng hơn cả là giải thích cho con bạn hiểu rằng nếu muốn cao, khỏe, đẹp thì cần uống sữa mỗi ngày hoặc ăn sữa chua, pho mai, kem làm từ sữa.

Mỗi bữa ăn, thay vì uống nước, các cháu nên uống ¼ lít sữa (1 ly lớn), người lớn cũng uống 1 ly. Nếu sợ các bé béo vì sữa, có thể dùng sữa “gầy”; trẻ đang tuổi học sinh nên uống sữa có 2% chất béo, các bé lẫm chẫm biết đi thì uống sữa nguyên kem.

Hướng dẫn các mẹ nấu 4 món ăn bổ sung nhiều canxi cho trẻ

1. Bột gạo, cá cung cấp nhiều canxi cho bé

Trong cá chứa hàm lượng canxi rất cao, giúp chắc xương, phát triển não của trẻ. Cá cung cấp đầy đủ các loại dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Nên thường xuyên cho trẻ từ 4 tháng trở lên ăn món này.

Nguyên liệu:

– Bột gạo (hoặc bột dinh dưỡng) 100g

– Cá lọc lấy thịt 1 con

– Rau cải ngọt 15-20g

– Muối ăn 1 thìa cà phê.

Cách làm:

– Cho bột vào nước lã khuấy đều thành hồ.

– Sau đó cho vào nồi, đun sôi khoảng 8 phút thì cho rau cải và cá đã làm sạch vào.

– Nấu cho đến khi chín, nêm muối vừa ăn là được.

2. Bánh bột tôm khô rau cải bổ sung canxi rất tốt cho trẻ

Nguyên liệu:

– Tôm khô 5g

– Rau cải trắng 50g

– Trứng gà 1 quả

– Bột mì

– Một ít gia vị.

Cách làm:

Nhân bánh: Ngâm tôm khô vào nước ấm rửa sạch, giã nhuyễn, cho vào với trứng gà rán chín đánh tơi; rau cải trắng rửa sạch nhúng vào nước sôi, sau đó cắt thành từng đoạn giã nhỏ, trộn đều với trứng gà làm thành nhân bánh ; Làm vỏ bánh xong, cho nhân vào làm thành bánh nhỏ, hấp chín là được.

Tôm khô rất giàu canxi, rau cải khi nấu chín sẽ loại bỏ đi một số axit oxalic, axit phutic, càng có lợi hơn đối với cnxin trong quá trình hấp thụ . Trứng gà có rất nhiều điểm tốt cũng không cần phải nói nhiều nữa, trẻ con 10 tháng trở lên nhất định rất thích loại bánh này .

3. Xương hầm trứng gà – đậu phụ

Trứng gà, đậu phụ không chỉ giàu chất canxi, mà còn rất thơm ngon, dễ ăn. Đặc biệt dùng cho trẻ em dưới 1 tháng tuổi chưa biết nhai là rất tốt.

Nguyên liệu:

– Trứng gà 1 quả

– Đậu phụ 1 miếng

– Xương sườn lợn 150g

– Mớ hành thái nhỏ.

Cách làm:

– Trứng gà đập vỡ, đánh đều.

– Đậu phụ bóp nát.

– Xương hầm lấy nước. Sau đó cho đậu phụ vào nấu chín, tiếp tục cho gia vị, trứng gà vào. Nêm thêm ít hành vào là được.

4. Xương hầm – Mì đũa

Nguyên liệu: Xương ống heo, hoặc xương bò 200g, mì đũa 5g, rau cải 50g, muối ăn một ít, dấm gạo 1 ít .

Cách làm: xương ống đập dập, cho vào nước lạnh hầm chín , sau khi nước sôi cho một ít dấm gạo vào tiếp tục hầm 30 phút cho mềm. Sau đó lọc lấy nước bỏ xương, tiếp tục cho mì đũa vào nồi nấu sôi . Cho sau đã rửa sạch thái mỏng vào nồi nước dùng nấu chín. Cuối cùng cho gia vị vào nếm vừa ăn là được .

Nước xương hầm chứa hàm lượng can xi rất cao , đồng thời cũng rất giàu Protein, chất béo, sắt, và các loại vitamin, bổ sung chất can xin và sắt, phòng bệnh loảng xương và thiếu máu rất tốt cho trẻ em từ 1 tuổi trở lên.