Sốt là điều hoàn toàn bình thường ở người lớn và trẻ em. Khi cơ thể bị viêm nhiễm, virus thì sẽ sinh ra sốt. Sốt nhẹ do viêm họng hay cảm thường không cần đi bệnh viện và có thể khỏi hoàn toàn trong vòng vài ngày. Tuy nhiên, sốt cao liên tục ở trẻ em (nhiệt độ cơ thể hơn 39, 40 độ thì gọi là sốt cao) có thể là dấu hiệu báo một bệnh nguy hiểm, vậy khi trẻ gặp tình trạng này các bậc cha mẹ cần phải làm gì, mời các bậc phụ huynh tham khảo hướng dẫn sau nhé.

1. Hơn 38 độ C mới gọi là sốt

Sờ thấy trán con nóng ran, bạn cuống cuồng lục tìm nhiệt kế. Và khi nhiệt kế (đo ở tai) chỉ đến con số 37.2°C, bạn quýnh lên lục tìm thuốc hoặc tìm kiếm số điện thoại của bác sĩ?

Thực tế, trong trường hợp này bé thậm chí còn chưa đủ điều kiện để được coi là sốt. Ngay cả đối với trẻ sơ sinh nhỏ tuổi nhất, nhiệt độ bình thường của cơ thể có thể thay đổi trong khoảng 37°C đến dưới 37.8°C.

Nhiệt độ cơ thể trẻ em, cũng như nhiệt độ cơ thể người lớn, có thể tăng nhẹ vì nhiều lý do, từ vận động đến tắm nước ấm hay mặc quá nhiều đồ. Hơn nữa, nhiệt độ cơ thể có xu hướng tăng vào chiều tối và hạ vào sáng sớm.

Trẻ chỉ bị sốt khi:

– Nhiệt độ bên trong hậu môn cao hơn 38°C

– Nhiệt độ ở miệng cao hơn 37.8°C

– Nhiệt độ ở nách cao hơn 37°C

– Nhiệt độ ở tai cao hơn 38°C. (Cách đo này không khả thi với các bé dưới 6 tháng tuổi)

– Nhiệt độ đo bằng núm vú giả cao hơn 37.8°C. (Nhiệt kế núm vú sẽ chính xác hơn với trẻ trên 3 tháng tuổi).

2. Đo nhiệt độ ở hậu môn là chính xác nhất

Khi thấy trẻ có dấu hiệu bị sốt, bạn có thể đo nhiệt độ ở nách, tai… Nhưng cách tốt nhất để có được nhiệt độ chính xác là sự dụng nhiệt kế trực tràng để đo nhiệt độ ở hậu môn của bé.

Nhiệt kế trực tràng mới cho nhiệt độ cơ thể chính xác. Nhiệt kế nách, trán và tai vẫn bị sai số – thường cho kết quả cao hơn thực tế, do vậy, việc sử dụng chúng có thể gây căng thẳng không cần thiết cho cha mẹ.

3. Sốt là một phản ứng của sự khỏe mạnh

Sốt là cách cơ thể bé chống lại những ‘kẻ xâm lược’ và đây thực sự là dấu hiệu của sự khỏe mạnh. Vì vậy, khi bé sốt ở mức độ vừa phải, bạn cũng không nên quá lo lắng não bộ của chúng bị tổn thương.

4. Rất nhiều bà mẹ không biết cách xử lý đúng khi con bị sốt

Khi trẻ bị sốt, nước trong người có thể mất đi do sự đổ mồ hôi. Và tay chân cũng lạnh hơn bình thường. Nhiều mẹ thấy thế vội quấn con thật kỹ. Đây là sai lầm vô cùng nghiêm trọng có thể nguy hiểm đến sức khỏe của bé.

Tốt nhất, để hạ sốt cho trẻ, trước tiên nên khuyến khích chúng uống nhiều nước. Quần áo nên hạn chế tối đa vì hầu hết nhiệt độ sẽ thoát qua da. Không nên quấn, mặc đồ cho trẻ quá dày vì có thể là nguyên nhân khiến sốt cao hơn.

Nếu trẻ cảm thấy lạnh hoặc run rẩy, hãy đắp cho trẻ một chiếc khăn mỏng. Khi nhiệt độ thấp hơn 39°C (102F) thì chỉ cần xử lý như trên, thuốc hạ sốt ở trường hợp này là không cần thiết.

Nếu trẻ sốt trên 39°C có thể sử dụng một số loại thuốc theo hướng dẫn:

Acetaminophen: Trẻ dưới 3 tháng tuổi có thể được cho uống acetaminophen (tylenol). Cho uống đúng liều lượng thuốc với cân nặng của trẻ mỗi 4 – 6 giờ. Liều lượng acetaminophen được tính dựa trên cân nặng.

Ví dụ: từ 15 – 20 mg cho mỗi kg cân nặng của trẻ. Không được cho trẻ uống acetaminophen hơn 5 lần/ ngày.

Ibuprofen: Ibuprofen (advil, motrin) được cho phép sử dụng với trẻ trên 6 tháng tuổi. Một lợi thế của ibuprofen là tác dụng (6–8h) kéo dài hơn acetaminophen (4-6h). Cho đúng liều lượng dành cho cân nặng của trẻ mỗi 6-8 tiếng. Liều lượng của Ibuprofen là 5-10mg cho mỗi kg cân nặng của trẻ.

Lưu ý: Dụng cụ định lượng của sản phẩm này không được dùng cho sản phẩm khác.

Tránh dùng aspirin: Các bác sĩ khuyến cáo rằng trẻ em (dưới 21 tuổi) không được dùng aspirin điều trị sốt. Aspirin được dùng trong các bệnh nhiễm virus, như là bệnh thủy đậu hay cảm cúm, được cho là có liên quan đến một bệnh nặng hơn được gọi là Hội chứng Reye (phù não và suy gan). Nếu nhà bạn có trẻ con, hãy cảnh báo trẻ không dùng aspirin.

Những bệnh thường gặp khi trẻ bị sốt cao liên tục vài ngày 40 độ C

Theo thống kê của các bác sĩ chuyên khoa Nhi bệnh viện Nhi Đồng, trẻ bị sốt cao liên tục 40 độ ở Việt Nam thường mắc các bệnh sau đây:

1. Trẻ bị sốt do viêm họng cấp:

Viêm họng cấp thường khởi phát đột ngột, trẻ bị sốt cao 39-40 độ C, kèm theo đó là nuốt đau, rát họng. Các triệu chứng kèm theo là sụt sịt, tắc mũi và chảy nước mũi nhầy, tiếng nói khàn nhẹ và ho khan.

Viêm họng cấp do virus thường diễn biến trong 3 – 4 ngày, chỉ cần dùng thuốc điều trị triệu chứng giảm sốt, giảm ho thì bệnh sẽ lui dần. Nhưng nếu viêm họng do vi khuẩn thì dấu hiệu toàn thân sẽ nặng nề hơn, trẻ sẽ bị sốt cao, mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn, đặc biệt hay có viêm tấy hạch vùng cổ, hạch góc hàm sưng, đau… Việc điều trị phải dùng kháng sinh mới có hiệu quả.

Biến chứng của bệnh viêm họng cấp

Nếu viêm họng cấp bị bội nhiễm, bệnh nhân có thể gặp các biến chứng viêm tai, mũi, phế quản…

Ở trẻ em, khi bị viêm họng cấp, ngoài những biến chứng kể trên, nguy hiểm nhất là có thể gây bệnh thấp tim ở trẻ em. Liên cầu khuẩn gây viêm họng kích thích cơ thể sản xuất ra các kháng thể gây ảnh hưởng đến tim, khớp, thần kinh và gây nên bệnh thấp tim.

Khi bị biến chứng viêm họng do liên cầu khuẩn, trẻ có các dấu hiệu sốt, đau họng, ho, tiếp đến là sưng, nóng các khớp, đặc biệt là sưng khớp gối, khớp khuỷu và chạy từ khớp này sang khớp khác.

Điều trị viêm họng cấp

– Điều quan trọng nhất là phải nghỉ ngơi, giữ ấm cơ thể, nhất là cổ, ngực, gan bàn chân.

– Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và nên tăng cường nhiều vitamin C tăng sức đề kháng cho cơ thể.

– Bệnh nhân nên súc miệng thường xuyên bằng nước muối loãng ấm hơn thân nhiệt vài độ (nhất là về mùa lạnh) để gây giãn mạch, tăng tuần hoàn tại chỗ. Nên pha sẵn nước muối mặn đựng vào chai, khi súc họng thì pha thêm nước nóng để có độ mặn và độ nóng cần thiết.

Khi súc họng cần lưu ý, trước tiên, cần súc sạch khoang miệng bằng nước muối đã pha rồi mới súc họng. Để súc họng, cần ngửa cổ ra sau đến mức tối đa. Khi nước muối chạm thành sau họng thì dùng hơi đẩy nước muối ra, sau khi đẩy hơi hết, đầu trở lại tư thế bình thường, nhổ nước cũ đi rồi lặp lại động tác trên 3 – 4 lần nữa với nước muối mới.

2. Trẻ bị sốt siêu vi:

Siêu vi tác động vào cơ thể làm trẻ sốt cao 39 – 40 độ C và có những biểu hiện khác như:

Đường hô hấp: trẻ ho, hắt hơi, sổ mũi, họng đỏ

Đường tiêu hóa: biếng ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy không máu có thể có nhầy hoặc bón. Bệnh rầm rộ từ 3 đến 5 ngày, sau đó sẽ giảm dần và mất đi, trẻ trở lại khỏe mạnh bình thường.

Qua da: phát ban, xuất hiện 2 – 3 ngày sau khi sốt. Phát ban toàn thân gây ngứa, đôi khi có chấm xuất huyết nhỏ thường gặp ở mặt trong cánh tay, mặt trong đùi. Khi xuất hiện ban thì trẻ bớt sốt.

Các nơi khác:

– Hạch to ở vùng đầu, cổ, có thể đau hoặc sờ thấy.

– Đỏ mắt và có ghèn, có cảm giác nóng ở hai hố mắt.

– Đau nhức:

Trẻ nhỏ: quấy khóc.

Trẻ lớn: than đau khắp thân, đau hai bên thái dương và sau gáy. Trẻ ngại vận động nhưng vẫn tỉnh táo, không kích thích, không vật vã.

Nếu không được khám và điều trị kịp thời bệnh nhi sẽ gặp nhiều nguy hiểm có thể gây tử vong như gặp trong bệnh sốt xuất huyết, viêm phổi do siêu vi cúm, viêm não, viêm cơ tim…

Chú ý: Người lớn ít bị nhiễm siêu vi hơn trẻ con vì lúc nhỏ đã từng mắc bệnh này rồi nên đã có miễn dịch.

Lời khuyên

Các loại kháng sinh không phải là biện pháp loại trừ nguyên nhân gây bệnh.

Cần đưa trẻ đến khám tại các trung tâm y tế khi có một trong các dấu hiệu sau đây để được điều trị kịp thời, tránh hậu quả nặng nề.

– Trẻ sốt cao khó hạ, sốt cao co giật

– Trẻ lơ mơ, ngủ nhiều li bì, khó đánh thức

– Nôn ói nhiều, không ăn uống được

– Tiêu ra máu

– Thở mệt, tím tái

– Xuất hiện những chấm xuất huyết ở da

3. Trẻ bị sốt do sởi

– Trẻ sốt cao kèm dấu hiệu viêm long như: ho, sổ mũi, mắt đỏ.

– Nổi nốt Koplix (nốt trắng kích thước nhỏ bằng đầu kim ở niêm mạc má vùng răng hàm) thường xảy ra trước hay ngay ngày đầu ra ban và biến mất sau 24 đến 48 giờ

– Xuất hiện hồng ban, đầu tiên ở mặt sau đó lan đến thân và tay chân.

– Hồng ban sẽ thâm lại khi ban bay, để lại những vết thâm trên da được gọi là vết hằn da hổ, da có thể bong tróc nhẹ.

Trong giai đoạn này trẻ có thể xuất hiện các biến chứng kèm như: viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy cấp, loét miệng, viêm não, mờ giác mạc, thở rít do viêm thanh quản, suy dinh dưỡng nặng.

Thường chẩn đoán có thể trên lâm sàng là:

– Trẻ sốt và hồng ban toàn thân.

– Kèm một hay nhiều dấu hiệu: ho, chảy mũi, mắt đỏ.

Tuy nhiên, để chẩn đoán xác định sởi phải có 3 yếu tố: sốt, phát ban và tìm thấy kháng thể IgM kháng vi-rút sởi trong máu.

4. Trẻ bị sốt do viêm tai giữa

Viêm tai giữa ở trẻ nhỏ thường biểu hiện bằng các triệu chứng sau:

– Trẻ sốt, thường là sốt cao 39-40oC, quấy khóc nhiều, bỏ bú, kém ăn, nôn trớ, co giật…

– Nếu là trẻ lớn, sẽ kêu đau tai, còn trẻ nhỏ chỉ biết lắc đầu, lấy tay dụi vào tai.

– Rối loạn tiêu hóa: trẻ đi ngoài lỏng, nhiều lần, xuất hiện gần như đồng thời với triệu chứng sốt.

Tóm lại tất cả các em bé bị sốt không rõ nguyên nhân, những trẻ nhỏ bị tiêu chảy và nôn… đều phải được khám kỹ càng về tai mũi họng để có thể phát hiện sớm được bệnh viêm tai giữa cấp.

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vài ngày sau (2-3 ngày) bệnh sẽ tiến triển sang giai đoạn vỡ mủ do màng tai bị thủng, mủ tự chảy ra ngoài qua lỗ tai với các biểu hiện sau:

– Trẻ đỡ sốt, bớt quấy khóc, ăn được, ngủ được.

– Hết rối loạn tiêu hóa, đi ngoài trở lại bình thường.

– Không kêu đau tai nữa.

Các bà mẹ tưởng chừng như bệnh đã lui nhưng thực ra viêm tai giữa đã bắt đầu chuyển sang giai đoạn mạn tính, với 1 dấu hiệu rất quan trọng: chảy mủ tai.

Nếu vẫn không được điều trị bệnh sẽ diễn biến thành viêm tai giữa mạn tính hoặc viêm tai – xương chũm mạn tính, dẫn đến rất nhiều hậu quả xấu sau này cho trẻ, cùng với nguy cơ biến chứng có thể xảy ra vào bất kỳ lúc nào.

5. Trẻ bị sốt phát ban

Sốt phát ban thông thường: sau khi giảm sốt, trẻ sẽ bị phát ban, đây là hồng ban dạng mịn và sáng, ít gồ lên mặt da, ban nổi đồng loạt khắp cơ thể của trẻ và sau khi bay thường không để lại dấu tích gì trên da trẻ.

– Phát ban do sởi với tiến trình rất đặc trưng: lúc đầu ban xuất hiện ở sau tai, sau đó lan ra mặt, dần xuống ngực bụng và ra toàn thân. Khi ban sởi biến mất cũng mất dần theo thứ tự đã nổi trên da. Đặc điểm ban sởi là ban dạng sẩn (ban gồ lên mặt da), khi bay sẽ để lại những vết thâm trên da rất đặc trưng thường gọi là “vằn da hổ”. Đặc biệt trẻ bị nhiễm sởi thường có một trong 3 triệu chứng đặc trưng đi kèm đó là triệu chứng chảy nước mũi, ho hay dấu hiệu mắt đỏ.

Chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc trẻ bị sốt cao 39 40 41 độ

Mẹ Thanh Hà:

Làm ơn cho em một lời khuyên: Bé nhà em bị sốt siêu vi, bác sĩ đến nhà khám chuẩn đoán vậy và cho thuốc hạ sốt, oresol. Em đã cho con uống thuốc mà không thấy dứt sốt. Em phải làm sao? Em lo quá.

Mẹ bé Tít:

Bác sỹ kê thuốc thế là đúng rồi. Cố gắng cho con uống nhiều nước.

Nếu sốt cao liên tục ko hạ thì lấy nước ấm lau liên tục cho bé vào bẹn, nách, cổ … Nếu sốt cao quá 40 thì nên cho bé vào viện theo dõi vì bé dưới 1 tuổi sốt cao rất dễ bị co giật. Ở Xanh-Pôn có khoa nhi khám suốt đêm đấy.

Mẹ bé Rùa:

Bạn ơi, nếu bé sốt cao quá thì bạn phải cẩn thận, đừng chủ quan. Có nhiều em bé bị sốt cao, co giật dẫn đến biến chứng, nên bạn phải theo dõi. Ngoài việc uống thuốc hạ sốt theo chỉ định, bạn cần đắp khăn vào trán, 2 nách (dùng hai khăn xô vo tròn và nhét vào 2 nách) và bẹn (dùng 2 khăn kẹp 2 bên bẹn) = nước tan giá. Lau người thì pha nước hơi ấm ấm (Hai công đoạn này khác nhau đấy nhé, dùng 2 loại nước khác nhau).

Chúc bé nhà bạn mau khỏi ốm nhé.

Mẹ Ngọc Trâm:

Con mình cũng vừa bị sốt siêu vi, sốt cao 39-40 độ trong 3 ngày, uống thuốc và phải kết hợp uống nước, lau người, hết cữ thuôc lại sốt lại, đến ngày thứ 4 thì phát ban, 3 ngày sau thì lặn.. bạn thử để ý xem có nổi đỏ ko nhé.

Mẹ bé Thỏ tư vấn thuốc hạ sốt:

Bé nhà mình cũng đã có vài lần sốt cao đến trên 40 độ, uống thuốc hạ sốt Efferalgan không có tác dụng hạ sốt được nữa. Bác sĩ bảo do có một số loại virus mà Efferalgan. không có tác dụng hoặc do bé nhờn thuốc. BS kê thêm ADVIL, uống Efferalgan sau 1h nếu không hạ sốt thì uống thêm ADVIL theo liều chỉ định, vậy là tác dụng lắm. Tuy vậy lưu ý các bạn là tùy theo tuổi của bé, nên nhất thiết phải đi khám bác sĩ.

Mẹ Bích Hằng:

Theo kinh nghiệm của mình thì nếu bé sốt cao hai hôm không đỡ thì cho khám bệnh viện luôn xem bé mắc bệnh gì, sợ nhất là các bệnh về não, với trẻ con bệnh tiến triển nhanh lắm, một hai hôm là đã trở nặng rồi nên phải được phát hiện sớm để chữa ngay. Nếu bé sốt trên 38,5o thì cho uống thuốc hạ sốt ngay, sau đó cứ 1h thì đo lại nhiệt độ 1 lần, thân nhiệt thực tế bằng nhiệt độ đo ở nách cộng thêm 0,5o. Trước khi rã thuốc 1h thì bắt đầu kiểm tra nhiệt độ liên tục, cứ khoảng 10 phút 1 lần đề phòng sốt cao lại. Nếu chưa hết thời gian của thuốc mà sốt cao lại thì cởi bớt quần áo bé, lau nước ấm thấp hơn thân nhiệt khoảng 1-2 độ, lâu từ đầu xuống chân, cách nửa tiếng lại cho uống nước hydrit.

Bé đầu nhà mình nếu sốt thì toàn sốt cao 40o, chân tay lạnh ngắt, uống thuốc hạ sốt còn không toát mồ hôi cơ. Mỗi lần con sốt thì đêm bố mẹ không ngủ luôn, con khỏi sốt thì bố mẹ bơ phờ, ốm luôn.

Mẹ bé Tommy chia sẻ:

Bé nhà mình ngày trước sốt cao mà thuốc vào chưa hạ sốt là mình cho vào phòng khám trong bệnh viện luôn.

Trong bệnh viện mình thấy quy trình bác sĩ làm thế này:

– Gặp y tá khai tên tuổi, đưa sổ khám bệnh. Y tá đo thân nhiệt của bé, hỏi cha mẹ đã cho thuốc gì, cách đây bao lâu.

Nếu y tá thấy thân nhiệt quá cao bắt người nhà cởi hết quần áo cho bé, cho bé đứng trong 1 cái lavabo lớn ( có 2-3 cái như vậy trong phòng cấp cứu) xối vòi hoa sen nước ấm lên người cho bé, xối khá lâu đó, nhiều khi mình đứng mỏi cả tay, cả chân mà cô y tá chưa cho ngừng, tầm đâu 10-15′. Lau khô người, mặc đồ vô đo thân nhiệt lại. Xối nước thế này bé giảm được ngay khoảng 2-3 độ.

– Qua gặp BS. BS khám tai mũi họng xem viêm gì. Viêm tai mũi họng thì dễ. BS kê toa thuốc xong thì mẹ ra nhà thuốc ở công mua thuốc rồi về.

Không phải viêm TMH mà đang có đợt sốt xuất huyết, viêm não gì đó thì phải đi thử máu. Có kết quả thử máu thì quay lại gặp BS để xử lý tiếp, cho về hay nhập viện.

Vậy nếu bé sốt thì 1 mặt cho uống thuốc hạ sốt, 1 mặt cứ cho bé vào nhà tắm đứng trong bồn tắm mà xối nước (bé lớn nhà mình thì khoái ngâm mình trong bồn với vài giọt tinh dầu cam hay sả. Xong lau khô người mặc quần áo rồi theo dõi thân nhiệt xem hạ đến độ an toàn chưa.

Nếu tạm an tâm thì khi đi ngủ mẹ cố ngủ với bé để thỉnh thoảng quay sang sờ con. Nếu nó nóng quá và li bì, đến giờ uống thêm thuốc thì đánh thức con dậy cho uống thuốc và nước mát (bé sốt là bị mất nước) rồi dỗ bé ngủ tiếp.